Haldeh (Sarıkaya) Tarihi
SARIKAYA (HALDEH) KÖYÜ TARİİHİ
İlçemiz Midyat ve köyümüz Haldeh, Tur'abdin diye adlandırılan bölgenin merkezi durumundadır. Tur'abdin; batıda Mardin, kuzeyde Hasankeyf, doğuda Cizre ve güneyde Nusaybin sınırları içinde kalan bölgenin adıdır. Bu ad, ibadet edenlerin dağı, diyarı anlamında kullanılır. Köyümüz, Mardin'in Midyat İlçesi'nin batısında bulunan yörededir. Eski bir yerleşim alanı üzerinde kurulmuş 100'e yakın hanenin bulunduğu şirin bir köydür. Köyümüzde ilk yerleşim yerlerinin mağaralar olduğunu gösteren
Kefkerım alanı, antik mağaralarla doludur.
Yöremizde bilinen en eski yerleşimler İÖ 3000 yılında Huriler'e aittir. Huriler'den sonra Mitani halkı,onların ardındada Asurlular yöreye hakim olmuşlardır.Asurluların yönetimine geçen yöremiz İÖ IV.yüzyılın ikinci yarısından başlayarak Pers Kralı II.Keyhüsrev'in,İÖ 331'de İskender'in, onun ölümü üzerine de komutanlarından Seleukos'un egemenliği altına girmiştir. İÖ II. yüzyılda başlayan karışıklıklar sırasında Arami halkı,Abgar Beyliğini kurdu. Aynı dönemde yöremiz Romalılar ile Sasaniler arasındaki bir çok çatışmaya sahne olmuştur. İS 640'ta Ömer'in halifeliği sırasında "İlyas Bin Ganem" adlı Arap komutanı yöreye hakim olmuştur.Böylece köyümüz ve çevresi İslam hakimiyetine girer ve bundan sonra yörede İslamiyet hızla yayılır. MS 692'deki Abdulmelik döneminde köyümüzün bulunduğu yöre Emeviler'in eline geçer. 11.Yüzyılda Selçuklu hakimiyetine giren yöre bir süre sonra Artuklu hakimiyetine girer. Yavuz Sultan Selim'in Doğu Seferi sırasında yöremiz Osmanlı hakimiyetine girer. Osmanlılardan sonra kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nin Mardin İlinin Gercüş ve daha sonra da 1994 yılında Midyat İlçesine bağlı bir köy durumuna gelmiştir. Köyümüzün çevresinde eski mağara yerleşimleri, kaya içine oyulmuş mezarlar,toprak altından çıkarılmayı bekleyen KUDİ ve BİR'İNE mevkiindeki harabeler ile önemli bir tarihi geçmişe sahiptir. Tarihi İpek Yolu üzerinde bulunan köyümüz, değişik kavimlerin ve inançların birleştiği bir bölgede bulunmaktadır.Yöremizde Müslüman ve Süryaniler, yüzyıllardır uyum içinde yaşamaktadır. Köyümüzün batı komşusu olan Kıllıs Köyü tamamen bir Süryani köyüdür. Kilisesi ve şarap üretimi ile meşhurdur. Köyümüz ve çevresinde süregelen bazı zanaatlar gelişmiştir. Bunlardan bazı sanatlar Midyat'la özdeşleşmiştir: Kuyumculuk,taş kesme ve işleme sanatı, kilim ve gömlek dokumacılığı,terzicilik, ayakkabıcılık, bakırcılık, demircilik bunların başlıcalarıdır.
Yöremizde hasat işleri başladı. Mercimek, burçak ve arpa hasadı geleneksel usüllerle yapılmaya devam ediliyor. Yani hala elle yolunarak yapılmaya devam ediliyor. Arpa hasadı nisbeten traktörlere bağlanan makinelerle yapılıyor. Bu nedenle insanımız için yorucu ve zor günlerdir bu günler. Köyümüzde sadece ekin hasadı yapılmıyor. Artık kiraz hasadı da yapılıyor. Tüm insanımıza bereket ve kolaylık diliyoruz.
